Anadolu Medeniyetlerine Yön Verenler: Ömer HAYYAM
Ömer Hayyam’ı anlatmak için, nereden nasıl başlamalı?
Şair… Yazar… Bilim Adamı… Matematik Bilgini… Müzik Adamı… Astronomi Uzmanı… Tıp Uzmanı…
Doğunun İbni Sina’dan sonra en büyük BİLİM ADAMI unvanlıdır.
18. Mayıs. 1048- Doğduğu tarih,
04. Aralık. 1131- Öldüğü tarih,
Hayyam’ın yaşadığı yıllarda padişahların, imparatorların, sanatçıların bile doğum ve ölüm tarihleri bilinmezken yani böyle bir kayıt tutulmazken, Hayyam kendi bulduğu, “Celali Takvimiyle” , kendisinin doğum ve ölüm tarihleri GÜN ve AY olarak hesaplanmıştır.
Hayyam’ın matematik ve astronomi alanlarını bir yana koyarsak, Dünya kendisini “Rubaileri” ile tanımış ve sevmiştir.
Edebiyatta “Rubai” türünün kurucusu ve önderi olarak kabul edilir.
Hayyam rubailerinde;
Dünya, varoluş, Allah, devlet ve toplumsal örgütlenme biçimleri gibi HAYATA ve İNSANA ilişkin konuları işlemiştir.
Şiirlerinde ayrıca haksızlıkları, softalıkları, akıl almaz saçmalıkları İNCE ve ALAYCI bir dille anlatır. Çoğu zaman da FELSEFİ açıdan bakar.
AŞK… SEVİNÇ… HAYATIN TADINI ÇIKARMA vazgeçilmezleridir.
Ona göre, ne içinde bulunduğu toplumun, ne de önceden yaşayan insanlarının yaşantılarını da AŞARAK geleceğe dönük bakmış ve bu sayede EVRENSEL olmuştur.
Yine bu bağlamda en büyük şansı Selçukluların Yükselme Dönemimde ve Selçuklu’nun sanata ve sanatçıya değer verdiği dönemde yaşamış olmasıdır.
İslamiyetin dar kalıplarını kırmış, kırdığı için de evrenselleşmiştir. Ünlenmiştir.
Gerçeğe ancak akılla ulaşılır. Gerçek yaşanandır. İnsan YAŞADIKÇA GERÇEKTİR, AKIL YOLUYLA, sağduyuyla ulaşılır.
Günümüze ulaşan rubailerinin sayısı sadece 158’dir. Türkçe’ye Sabahattin Eyüpoğlu çevirmiştir.
Hayyam’ı biz rubaileriyle tanıyıp, sevmişizdir. Ama, Hayyam aynı zamanda “Pascal Üçgeni” teorisini ve yine matematikte “X” bilinmeyeni bulmuştur. Astronomi alanında çalışmaları ünlü olup, kendi bulduğu Celali Takvimi bugün Dünyanın kullandığı “Miladi Takvimden” daha da ileridedir.
Dünyanın “Savaş Karşıtı İlk Eylemcisi” olarak tarihe geçen Hayyam yaşadığı dönemde Selçuklu Sultanı MELİKŞAH’DAN ve Karahanlı Hükümdarı ŞEMSÜLMÜLK’DEN çok yakınlık görmüş ve onların desteğini almıştır.
Hayyam;
Horasan’ın YILDIZI,
İran ve Irak’ın DAHİSİ,
İslam Dünyasını En Büyük ŞAİRİ,
Feylesofların PRENSİ,
Unvanlarıyla da anılır… Tanınır…
20.000 metre kare alana yapılan ve yüksekliği 22 metre olan Nişabur’daki anıt mezarının genişliği 18 metredir. İran Şahı Rıza PEHLEVİ tarafından ve Tahran Güzel Sanatlar Fakültesi Hoca ve öğrencileri tarafından ÇADIR olarak tasarlanan ANIT MEZARI her gün yüzlerce turistin ziyaret ettiği bir yerdir.
Son olarak, HER GÜN BİRİ ÇIKAR, BAŞLAR BEN, BEN DEMEYE, / ALTINLARI, GÜMÜŞLERİYLE ÖVÜNMEYE,/ TAM İŞLER DİLEDİĞİ DÜZENE GİRER, / ECEL ÇIKIVİRİR PUSUDAN, “BENİM BEN DEMEYE”
